Niezrealizowane recepty: co mówią o skuteczności terapii w Polsce?
Każdego roku w Polsce wystawianych są miliony recept, ale część z nich nigdy nie trafia do realizacji. Zjawisko niezrealizowanych recept ma ogromne znaczenie dla skuteczności terapii, a także dla planowania polityki zdrowotnej i ekonomii systemu opieki.
Skala problemu: jak często recepty pozostają niezrealizowane?
Z danych NFZ i analiz rynkowych wynika, że nawet 20-30% wystawionych recept w Polsce nie jest realizowanych. W przypadku leków przewlekłych, takich jak te stosowane przy nadciśnieniu, cukrzycy czy depresji, odsetek ten bywa jeszcze wyższy. To zjawisko ma charakter globalny i również w krajach rozwiniętych notuje się podobne wskaźniki.
Niezrealizowana recepta oznacza przerwaną terapię, a tym samym zwiększone ryzyko zaostrzenia choroby, hospitalizacji lub powikłań. Dane pokazują, że największy problem dotyczy pacjentów w średnim wieku oraz osób z wielochorobowością, które przyjmują kilka leków jednocześnie. Analiza przyczyn tej sytuacji pozwala tworzyć strategie zwiększające przestrzeganie zaleceń terapeutycznych.
Dlaczego pacjenci nie realizują recept?
Badania firm badawczych i instytutów zdrowia publicznego wskazują, że główne powody braku realizacji recept to czynniki ekonomiczne, logistyczne i psychologiczne. Najczęstszym powodem jest koszt leków szczególnie tych, które nie są refundowane. Pacjenci często też odkładają zakup, licząc, że objawy miną samoistnie.
Część z nich rezygnuje, gdy lek jest chwilowo niedostępny w aptece lub gdy proces leczenia wymaga regularnego monitorowania, co wydaje się zbyt uciążliwe. Ciekawym wnioskiem z badań jakościowych jest rola relacji z personelem medycznym i pacjenci, którzy lepiej rozumieją cel leczenia, znacznie częściej realizują recepty. Dane potwierdzają więc, że edukacja i komunikacja są równie ważne jak farmakologia.
Konsekwencje niezrealizowanych recept dla skuteczności terapii
Z punktu widzenia zdrowia publicznego, niezrealizowane recepty to realny problem skuteczności terapii. Przerwane leczenie prowadzi do zwiększenia liczby powikłań, ponownych wizyt lekarskich, a także hospitalizacji. Szacunki wskazują, że w Polsce brak realizacji terapii farmakologicznej może odpowiadać za kilkadziesiąt tysięcy niepotrzebnych hospitalizacji rocznie.
Z ekonomicznego punktu widzenia generuje to ogromne koszty zarówno dla systemu, jak i samych pacjentów. Badania obserwacyjne wskazują też na związek między niezrealizowanymi receptami a obniżeniem jakości życia, zwłaszcza w chorobach przewlekłych, gdzie regularne przyjmowanie leków ma kluczowe znaczenie.
